ŞİDDETİ ÖNLEYİCİ REHBERLİK ÇALIŞMALARI

Her dönemin kendine özgü gelişim özellikleri ve görevleri vardır. Bu dönemler içerisinde en sorunlu dönem ergenlik dönemidir. Bir dönemin görevleri tamamlanmadığında ve ihtiyaçları giderilmeğinde, bu eksiklikler bir sonraki döneme kalacaktır.

  Çözemedikçe problemler zamanla çığ gibi gitgide büyüyecektir. Bir dönemin sağlıksız geçirilmesi bir sonraki dönemin de sağlıksız geçirilmesine neden olur. Bu noktada ergenlik döneminin gelişim ihtiyaçları tamamlanmadığında yada sorunlu geçirildiğinde bir ömrü etkisi altına alabilir.

 Gelişimsel yaklaşım önleyici rehberliğin önemli bir parçasıdır. Ayrıca Problemlerin temelinin gelişimde ki aksaklıklardan kaynaklandığını bilmek bugünün ne kadar önemli olduğunu gösterecektir. Bugün halledilemeyen ihtiyaçlar yarın problem olarak karşımıza çıkacaktır.

Şuana kadar genelde kriz yaklaşımı tercih edilmekteydi. Kriz yaklaşımı problem çıktığında problemi çözmeye yönelik çalışır. Önleyici yaklaşım ise öğrencilerin gelişim özelliklerini dikkate alarak muhtemel problemlerin kaynağını kurutmaya çalışır. Örneğin ergenlik dönemi kaygıları yaşamadan önce öğrenciye bu dönem hakkında bilgi verilmesi yaşanacak olan muhtemel ergenlik kaygılarını azaltılır. Kriz yaklaşımında durum biraz daha farklıdır. Problem olmadan çalışma yapılmamaktadır. Problemin oluşması beklenir. Elbette problem beklenmedik bir şekilde çıkabilir. Çıktığında kriz müdahalesinde bulunmak gerekir. Ancak çok zaman kriz yaşanmasının nedeni olarak, önceden gerekli önlemlerin alınmaması olduğu gerçeğini görmek gerekir. Kriz müdahalesi tüm önlemlerin alınmış olmasına rağmen yinede problem yaşanması halinde başvurulması zorunlu bir yaklaşımdır.

  Bir ilk okul öğrencisi düşünün. Bu öğrencimiz çalışma alışkanlığını ve ilkelerini normalde ilk öğretimde alması gerekir. Eğer bu dönem içerisinde bu alışkanlığı kazanamadıysa lise boyunca bu yönde yapılacak olan çalışmalar kriz müdahalesinden öteye fazla gitmeyecektir. Öğrenciler lise boyunca bu konuda eksiklikleri yaşamaya devam edecektir. Ancak bazı istisna öğrenciler zamanla yapması gerekeni kavrayacak ve çalışma alışkanlığı kazanacaktır. Gelişimsel yaklaşıma göre bu önleyici çalışma ilk öğretimde yapılmalıydı. (Not: Bu düşünceden bu konuda bizlerin hiçbir çalışma yapmayacağı anlamı çıkartmamak gerekir. Elbette bu alışkanlıkları sonradan kazanılabilecek öğrenci her zaman olacaktır.)

Adından da anlaşılacağı üzere gelişimsel yaklaşımda öğrencinin her döneminde farklı önleyici rehberlik yapılır.

Önleyici rehberliğin ilklerini ve çalışma anlayışı:

Önleyici Rehberliğin İlkeleri

1. Çalışmalar olaylar olmadan önce yapılır.

2. Önleyici çalışmalar bireyin dönemsel (Çocukluk, ergenlik..) ihtiyaçlarına uygun olarak planlanır

3. Öğrencilerin duygusal, fiziksel iyi oluşlarını arttıracak davranışları, tutumları bilgileri kazandırmaya yönelik yapılır (Örneğin sınav kaygısı ile başa çıkma, problem çözme becerileri vs.)

4. Sağlıklı yada riskli kişilere yönelik çalışma yapılır

5. Sorunların ortaya çıkışını azaltmaya yöneliktir.

6. Sınıf ve grup temellidir. Bir kişiyi hedef almaz bu çalışmalar.

7. Risk etmenlerini azaltıp, koruyucu etmenleri arttırmaya yönelik çalışmadır. (Örneğin kış mevsiminde üzerini sıkı giyip, meyve ve sebzeye ağırlık vermek koruyucu bir yaklaşımdır. Hastalandıktan sonra ilaç kullanmak ise kriz müdahalesidir. )

8. Sistematik ve programlı bir çalışmadır.

9. İşbirliğine dayalı bir çalışmadır

Bu çalışma prensipleri ışığında aşağıda rehberlik servisinin yapacakları ve sınıf öğretmenlerinin yapacakları çalışmalar var. Burada belirtilen çalışmalar sistemli ve programlı yapılabilmesi için, yapılacak çalışmalar okul rehberlik planında öğrencilerin gelişimsel özellikleri dikkate alınarak dağıtılmıştır.

Sınıf Öğretmenlerinin Yapacağı Çalışmalar:

1. Psikolojik Danışma ve Rehberliğe ihtiyaç duyan öğrencilerin tespiti için öğretmen gözlem formu doldurulması.
2. Gelişimsel rehberliğe uygun olarak hazırlanmış olan sınıf rehberlik programına uymak.
3. Problem tarama envanteri ve başarısızlık nedeni anketini uygulamak
4. Psikolojik danışman ile sürekli işbirliği...

Psikolojik Danışmanın Yapacağı Çalışmalar(2005-2006):

1. Sınav kaygısı ve başa çıkma becerisi geliştirme çalışması .

(Faydası: Kaygı verici olaylar karşısında gerçekçi düzeyde kaygı yaşamak ve kaygısıyla başa çıkma becerisi kazanmak)

2. İletişim becerilerinin geliştirilmesi

(Faydası: Çevresiyle sağlıklı iletişim kurarak sorunların oluşmasını engelleyebilecek. Ayrıca problemlerini iletişimle çözme becerisi kazanmış olacaktır).

3. Problem ve çatışma çözme becerilerinin geliştirilmesi

(Faydası: Çevresiyle yaşadığı problemleri kendi çabasıyla çözebilecek)

4. Ergenlik dönemi konusunda bilgilendirme

(Faydası: Ergenlik kaygı ve sorunlarının farkında olacak ve yaşadıklarının normal olduğunu anlayarak problemlerini büyütmeyecek, gerekirse bunları çevresiyle konuşabilecek)

5. Öfke ve öfke ile başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi

(Faydası: Öfke ile karşı karşıya geldiğinde öfkesini etkin bir şekilde yönetmesini öğrenecek)

6. Hayır diye bilme becerilerinin kazandırılması

(Faydası: Kendisine Zararlı olacak konularda çevresine hayır diyebilme becerisini kazanacak)

7. Madde bağımlılığını azaltma ve önleme çalışmaları

(Faydası: Zararlı alışkanlıklardan neden uzak durması gerektiğini bilecek. Ve kendini bunlardan korumayı öğrenecek)

8. Olumsuz düşünce biçimlerinin etkisini azaltmak

(Faydası: Kendimize genelde hayata olumsuz bakış açımızdan dolayı zarar veririz. Olumsuz bakış açımızı olabildiğince olumluya çevirmek. Her şeyde bir hayır vardır anlayışının benimsenmesi. Olumlu ve gerçekçi düşünce biçimi geliştirebilmek)

9. Öğrencilerin sürekli izleme ve tanıma hizmetleri servisi (Tüm öğretmenler bu izleme ve tanıma hizmetini yapar)

(Faydası: Problemlerin çıkması halinde hemen gerekli çalışmaları başlatabilmek)

10. Ailelere yönelik aile içi iletişim semineri.

(Faydası: Aile içi sağlıklı iletiştim geliştirerek problemlerin aile içinde azaltmak)

11. Sosyal beceri artırma etkinlikleri.

12. Kendilik değeri artırma çalışmaları.

13.Karar verme becerisi geliştirme çalışmaları.

14. Problem tarama anketi uygulamasının yapılıp, sonuçlarının bireysel olarak değerlendirilerek olumsuz davranış gerçekleştirebilecek olan öğrencilerin tespiti ve bireysel görüşmelerin yapılması.

15. Sağlıklı TV, internet ve cep telefonu kullanımına yönelik çalışmalar.

Çalışmalardan ve faydalarından da görüldüğü gibi yapılacak olan çalışmalar eğitim yönü fazla olan önleyici yaklaşımdır. Bizlerin bilmesi gereken önemli nokta şu; her çalışma problem çıkmadan önce yapılmalıdır. Sonra yapılacak çalışmaların verimliliği az olacaktır.